Bu yazımda 2006 tarihli Kılavuz Kaptanların Yeterlikleri ve Çalışma Usulleri Hakkında Yönetmelik ile getirilmiş olduğu halde 2018 tarihli Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliği ile ilga edilmiş olan ve 2023 tarihli yeni taslak Gemiadamları ve Kılavuz Kaptanlar Yönetmeliğinde de yer verilmemiş olan kıdemli kılavuz kaptanlık kurumunun can, mal, çevre emniyeti ve deniz ticaretinin selameti açısından önemine dünyadan da örnekler vererek ifade etmeye çalışacağım.
2006 Yönetmeliğinden bu yana aday kılavuz kaptanlar için şart koşulan görev başı eğitimi süresi, stajda bulunulması gereken gemi sayısı gibi standartlarda devamlı olarak bir kolaylaştırma, çabuklaştırma çabası içerisinde olmamız ‘‘gerçekten biz bunu neden yapmak ihtiyacını duyuyoruz?’’ sorusunu hiç olmadığı kadar akıllara getirmektedir
Dünya genelindeki uygulamalarla hiç bağdaşmayan bu söz konusu standartlar diğer ülkelerde bilakis zamanla daha da yükseltilmekte ve sıkılaştırılmaktadır.
Biri şu an taslak olmak üzere üç yönetmeliği kıyasladığımızda özet olarak şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır:
- Kılavuz kaptanların görev başı eğitim süreleri 2018 senesinde getirilen yönetmelikle 6 aydan üç aya düşürülmüş, staj süresince bulunmaları gereken gemi sayısı ise 90 gemiden 30 gemiye düşürülmüştür. Yeni taslak yönetmelikte de bu konuda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
- 2006 yönetmeliği ile aday kılavuz kaptanların İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında, Boğaz Kılavuz Kaptanlığı görev başı eğitimini tamamlayabilmek için; İstanbul Boğazında en az dört ay ve 5000 GT veya daha büyük tonajda en az 160 geminin gece ve gündüz her iki yönde mümkün olduğunca eşit sayıda olmak üzere kılavuzlanmasında bulunmaları şartı getirilmiş iken 2018 yönetmeliği ile bu gemilerin en az 5000 GT veya daha fazla olması şartı kaldırıldığı gibi görev başı eğitimleri farklı büyüklük ve cinsteki kırk beş gemiden az olmamak üzere en az üç ay sürede tamamlaması yeterli görülmüştür. Yeni taslak yönetmelikte de bu konuda bir değişiklik yapılmamıştır.
2006 tarihli yönetmeliğin Madde 8.2.c(1) fıkrası uyarınca daha önce herhangi bir kılavuz kaptan yeterliğine sahip kişilerin, bu maddede belirtilen esaslar doğrultusunda 60 gemiyi dört ay içinde kılavuzladıklarında görev başı eğitimini tamamlayabilecekleri öngörülmüştür.
2018 tarihli yönetmelikte ise Madde 70 (7) ile aynı husus daha önce herhangi bir kılavuz kaptan yeterliğine sahip kişilerin on beş gemiyi bir ay içinde kılavuzladıklarında görev başı eğitimini tamamlayacakları şeklinde değiştirilmiştir. Ancak bir üst başlıkta bu eğitimin bölgede görevli bir kılavuz kaptanın gözetiminde yapılması gerektiği belirtilmiştir.
En son taslak yönetmelik Madde 66 (7) ile yine aynı husus “Kılavuz kaptan yeterlik belgesini haiz kişiler, farklı hizmet sahaları için kılavuz kaptan yeterlik belgesi talebinde bulunabilir. Bu kişiler bu maddede belirtilen esaslar doğrultusunda ilave hizmet sahalarında on gemiyi en az on beş gün içinde kılavuzladıklarında görev başı eğitimini tamamlar.” şeklinde düzenlenirken 10 gemiyi on beş günde kılavuzlamayı yeterli gördüğü gibi bölgede görevli bir kılavuz kaptanın gözleminde olması gerektiği vurgusu da her nedense yapılmamıştır.
- Yeni taslak yönetmelikte Madde 66 (16) ile daha önceki yönetmeliklerde mevcut olmayan şu şekilde bir düzenleme yapılmıştır:
“Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan kılavuz kaptanlar, İdarenin izin verdiği durumlarda bu maddede belirtilen görev başı eğitim şartını sağlamadan herhangi bir kıyı tesisinde görevlendirilebilir.”
Bu madde açıkçası Türkiye’de görev yapmakta olan kılavuz kaptanlar arasında eşitlik açısından haksız bir duruma yol açtığı gibi, uygulamaya konulduğu takdirde can, mal ve çevre emniyeti açısından da sıkıntılı durumlara yol açma potansiyeline sahiptir. Bu madde esasen kılavuzluğun temeline de aykırıdır. Çünkü kılavuz kaptanı bir gemi kaptanından ayıran temel özellik, “kılavuz kaptanın belirli bir yerin özelliklerini bilen kişi” olmasıdır. Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan bir kılavuz kaptan “görev başı eğitimi almadan” gönderildiği bir yerde, orasını bilmeden gemi kaptanına nasıl yardımcı olabilir? Böyle bir kişi “gönderildiği yerin kılavuz kaptanı” olma vasfına haiz değildir. Bu madde bütün dünyada kabul edilen “kılavuz kaptan” tanımlarına aykırıdır.
- 2006 yılındaki yönetmelikle getirilmiş olan kıdemli kılavuz kaptanlık uygulaması, yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihteki mevcut tüm kılavuz kaptanlara bu hakkı tanımış, yeni kılavuz kaptanlarında ancak dört sene hizmet verdikten sonra kıdemli kılavuz kaptan olabileceklerini öngörmüş, bu süre zarfında da kılavuzluk hizmeti verecekleri gemiler için 20.000 GT üst sınır şartını getirmişti.
Neredeyse tüm dünya ülkelerinde çok daha ayrıntılı ve çoğunda dört seneden de fazla süren birkaç aşamada uygulanan kıdemli kılavuz kaptanlık kurumunun ilga edilmesinin ülkemiz sularında verilen kılavuz hizmetlerinin emniyet standartlarını olumsuz etkileyebileceği ve uluslararası bağlamda dahi tartışmaya açabileceği potansiyelini ivedilikle tekrar değerlendirmemiz gerekmektedir.
Aşağıda bazı dünya ülkelerinde uygulanmakta olan aday kılavuz kaptan görev başı eğitim süreleri ve gemi sayıları ile ilgili güncel bilgiler verilmiştir:
GUYANA:
Staj Süresi: 12 ay.
Minimum Gemi Sayısı: 200 kanal seyri, toplam 300 yanaşma + kalkma manevrası.
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulaması: Mevcut.
Limitsiz Kılavuz Kaptan Olma Süresi: Tek liman için 3 sene, Guyana’da mevcut toplam 3 liman için 20 sene ve üzeri.
SİNGAPUR:
Staj Süresi: 6-9 ay arası.
Minimum Gemi Sayısı: Belirtilmemiş.
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulaması: Mevcut, 5 aşama var.
Limitsiz Kılavuz Kaptan Olma Süresi: 6-8 sene arası.
İSVEÇ:
Staj Süresi: 10-12 ay arası.
Minimum Gemi Sayısı: Adayın önceki deneyimine göre 120-200 gemi arası.
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulaması: Mevcut, 5 aşama var.
Limitsiz Kılavuz Kaptan Olma Süresi: 5-8 sene arası.
AVUSTRALYA:
Newcastle Limanı:
Staj Süresi: 2-3 yıl arası
Minimum Gemi Sayısı: En az 70 gemi
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulaması: Mevcut, 5 aşama var.
Limitsiz Kılavuz Kaptan Olma Süresi: 5-8 sene arası.
NİJERYA:
Staj Süresi: 4 yıl
Minimum Gemi Sayısı: Belirtilmemiş.
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulaması: Mevcut, 3 aşama var.
Limitsiz Kılavuz Kaptan Olma Süresi: 12 yıl.
İNGİLTERE:
Milford Haven Limanı:
Staj Süresi: 6 ay.
Minimum Gemi Sayısı: En az yarısı gece şartlarında 150 manevra.
Kıdemli Kılavuz Kaptanlık Uygulaması: Mevcut, 5 aşama var:
Klas 5: 20,000 GT ve 30,000 DWT’e kadar olan gemilere hizmet verebilir. Minimum hizmet süresi 1 yıldır.
Klas 4: 35,000 GT’ a kadar olan gemilere hizmet verebilir. Minimum hizmet süresi 1 yıldır.
Klas 3: 50,000 GT’ a kadar olan gemilere hizmet verebilir. Minimum hizmet süresi 1 yıldır.
Klas 2: 65,000 GT’ a kadar olan gemilere hizmet verebilir. Minimum hizmet süresi 2 yıldır.
Klas 1: Tüm gemilere hizmet verir. Her beş seneden bir tekrar değerlendirmeye tabi olur.
Limitsiz Kılavuz Kaptan Olma Süresi: 5 yıl.
Sonuçlar:
Kıdemli kılavuz kaptanlık uygulamaları ile ilgili yapmış olduğum bir araştırma 2004 yılında Denizcilik Dergisinde makale olarak yayınlanmıştı O dönemdeki Türk Kılavuz Kaptanlar Derneği (TKKD) yöneticilerinin de bu konunun ısrarla üstünde durması sayesinde ilk defa 2006 Yönetmeliği ile diğer ülkelere kıyasla oldukça kısıtlı bir biçimde de olsa ilk kez kıdemli kılavuz kaptanlık uygulaması 2018 tarihli Yönetmelikle ilga edilene kadar mevzuatımıza girmiş ve uygulanmıştı. 19 yıl aradan sonra tekrar bu araştırmaları güncel haliyle araştırma ve öğrenme gereği duydum.
Bu konuda altı çizilmesi gereken en önemli husus bu söz konusu standartların geçen 19 senede ele aldığımız ülkelerde daha da sıkılaştırıldığı, görev başı eğitim sürelerinin, gemi sayılarının arttırıldığı, kıdemli kılavuz kaptanlık kurumunun daha da detaylandırılarak 4,5 hatta 6 ara kademeye bölünüp bu ara kademelerdeki geçişin de daha uzun bir zamana yayıldığı gerçeğidir.
Görülmektedir ki özellikle aday kılavuz kaptanlar ile ilgili standartlar ve kıdemli kılavuz kaptanlık uygulamaları konusunda dünyadaki trendin tersi yönde bazı değişikliklerin hep önümüze gelmekte olduğunu görüyoruz.
Bu değindiğimiz konulardaki standartları düşürmeye neden ihtiyacımız var ve bu bize ne kazandıracak diye düşünmeden yapamıyoruz.
Kılavuz kaptanların bu değişikliklerin kazananı olmadığı en başından bellidir.
Peki bu değişiklikler can, mal, çevre emniyetine mi hizmet amacını taşımaktadır?
Eğer bir aday kılavuz kaptan üç aylık bir görev başı sonrası limitsiz kılavuz kaptan ehliyetini alarak yüzbinlerce ton tehlikeli yük taşıyan tanker, LPG, LNG gemilerine çıkabiliyor ise bunu söylemek ne yazık ki mümkün değildir.
Her ne kadar büyük ölçüde danışman kılavuz kaptanlık hizmeti veren meslek insanları olarak maddi sorumluluğun büyük ölçüde gemi kaptanının omuzlarında olduğunu biliyorsak da ileriki yıllarda meydana gelebilecek özellikle çevre kirliliği bağlamında büyük tazminatları gündeme getirebilecek gemi kazaları önemli bir çoğunluğu batılı şirketler tarafından yönetilen ve piyasayı yönlendiren sigorta şirketlerinin değindiğimiz konularla ilgili olarak Türkiye’deki kılavuz kaptanlıkla ilgili mevzuatı ciddi anlamda sorgulamalarına ,gündeme getirmelerine de neden olabilir.
Temennim değerli idarecilerimizin bu konuları meslek insanları ve ilgili Sivil Toplum Kuruluşlarının katılımı ile tekrar ayrıntılı olarak ele almaları, neticesinde aynı 2006 Yönetmeliği ile olduğu gibi bu konularda tekrar çıtayı yükselten bir trend içerisine girmemizdir. Bu en başta can, mal, çevre emniyeti açısından elzem olduğu kadar dünyadaki hâkim trendler ve piyasalar ile uyumlu olabilmek içinde bir gerekliliktir.
Yorumlar ( 2 )
En kısa zamanda , yeniden düzenlenmesi gerekiyor şartların.
28.08.2023 09:03Eline emeğine sağlık Alpercim umarım bu yazın ilgili yerlere ulaşır da yapılan hatadan geri dönülmesini sağlar
27.01.2023 07:28