Navlunlar roket gibi fırlarken, neden tedarik zincirinde çöküş oldu? Navlunlar neden yükseliyor? gibi sorularının arkası kesilmedi. Bir süre sonra ise yükselişe adapte olmaya başladık ve ileriye yönelik senaryolar yazılmaya başlandı. Her iş kolunda olduğu gibi önce senaryolar yazılır, sonra gerçekler delikli bir çatıdan damlayan yağmur suyu gibi yavaş yavaş birikmeye başlar. Navlunlar yüksek seyrederken kurulan yeni gemi inşa hayalleri, gerçekler ile yer değiştirir. Kısacası, beklentilerin büyük olduğu dönemlerin arkasından kötü gerçeklerle karşılaşabiliyoruz. Navlun endeksinde de benzer bir gidişata şahit oluyoruz. Genelde senaryolar tarafları teşvik etmek üzerine hazırlanır. Örneğin, yükselen navlun endeksi taşıyıcıları yatırıma özendirirken, düşen navlunlalar yük sahiplerini teşvik eder.

Navis Akademi bünyesindeki ilk yazımızda 2022 yılının başındaki bazı senaryoları sizler için derleyerek kısa bir hatırlatma ve analiz yapalım istedik.

Navlun değerleri yükselişinin doruk noktasında “kendi tabiatında müthiş” olan “hedef” değeri görür. Sektör bu değere en az bir defa dokunur. Maalesef ki, her sıçrayışın bir de inişi oluyor. 2022 yılına girerken, navlunların tepe noktasından sonra nasıl seyredeceğine yönelik varsayımlar 3 farklı senaryo ile özetlenmişti; Senaryo-1 (Agresif düşüş), Senaryo-2 (Ilımlı düşüş), Senaryo-3 (Yükselişe devam).

Senaryo-1 (Agresif düşüş)

Bu senaryoda navlunların pandemi öncesine, yani 2019 seviyelerine, 2022 yılının son çeyreğinde geri dönmesi bekleniyordu. Bu agresif düşüş senaryosunun itici gücü, düzenleyici otoritelerin zorlamasıyla özellikle ABD limanlarında; liman işçileri, tır-kamyon şoförlerinin çalışma performans veyahut saatlerinin artırılması, gümrük prosedürlerinde kolaylık sağlanarak liman kapasitelerinin arttırılması ve bu sayede tedarik zincirindeki aksaklıkların düzeleceği ana beklentiydi.

Bu gelişmelere ek olarak, küresel talebin de pandemi öncesine dönüşüyle gemilerdeki boş slotların artacağı varsayılıyordu. Taşımacılığa yönelik azalan talebin doğuracağı rekabet sayesinde de haliyle navlunlar aşağı düşecekti. Pandemi sonrasında, taşıma ve liman operasyonlarını olumsuz etkileyecek dışsal bir etkene bu senaryoda yer verilmemişti.

Senaryo-2 (Ilımlı düşüş)

İlk senaryoda belirtilen ABD limanlarında, liman işçileri, tır - kamyon şoförlerinin çalışma performans veyahut saatlerinin artırılmasına ek olarak taşıma kapasitesi yani filo hacminde sert bir yükseliş ile 2023 yılında kapasitenin hayli yukarı çıkarak, arz  - talep dengesinin talep lehine dönmesi bekleniyordu. İlk senaryodaki gibi bu senaryoda da pandemi sonrasında, operasyonları olumsuz etkileyecek dışsal bir etkene yer verilmemişti.

Senaryo-3 (Yükselişe devam)

Senaryo 1 ve 2'deki adımların etkisiz kaldığı, özellikle gelişmiş ekonomilerdeki talebin yüksek seyretmeye devam ettiği senaryodur. Kronik yoğunluk, limanların yeni normali haline gelerek limanlardaki üretkenliğin talebi yakalayamadığı, buna ek olarak (hava, kaza vb) dışsal faktörlerin liman operasyonlarını olumsuz etkilediği bu senaryoda navlunlar uzun süre yüksek seyretmeye devam edecek ve alınan tedbirlerle kapasitede görülecek iyileşme navlunları -uzun dönemde- yavaşça aşağı çekecekti.  

 

Eylül sonu itibariyle Drewry Dünya Konteyner Navlun Bileşik Endeksine baktığımızda kazananın 1 nolu senaryo "agresif düşüş" olduğunu görüyoruz. Senaryodaki zamanlama ve düşüş eğimi gerçeğe çok yakınmış.

Senaryo sonuna kadar gerçekleşir mi? Bilmek mümkün değil ancak Eylül sonu itibariyle navlunlar düşüş trendinin 29'uncu haftasına adım attı. Görüntü düşüşün devam edeceği yönünde! Navlun fiyatlarındaki iniş katılaştığına göre; tüketici talebindeki daralma neticesinde yük miktarı azalıyor, haliyle gemilerdeki boş slotlar artıyor diyebiliriz. Demek ki, taşıma hacminde arz fazlası oluşuyor, yani taşıma kapasitesi talebin üstünde kalmaya başlıyor. Bu durumda taşıyıcılar arasındaki yük kapma oyunlarına hazır olalım! Oluşacak rekabet, navlunların düşmeye devam edeceğinin açık bir göstergesidir. 

Navlunlar senaryodaki şekilde $2.000 seviyesine iner mi?

Uzun süredir devam eden düşüş piyasayı da allak bullak etti. Agresif düşüş taşıyıcılar için ani bir tecrübe oldu ama hala pandemi öncesi seviyelerin üzerinde kalmaya devam eden navlunlar, fırsat döneminin sona ermediğini gösteriyor. Peki bu senaryoda varsayıldığı gibi $2.000 seviyesine iner mi? Malumunuz talep ekonomik faaliyete bağlı, tüketim arttıkça talep artıyor. Arz tarafındaysa filo kapasitesinden bahsedebiliriz. HSBC Global Research raporuna göre navlunlardaki düşüş, talepteki daralmanın devam edeceğini varsayarsak, yükselen taşıma kapasitesine bağlı olacak. HSBC'ye göre 2022 yılında taşınacak konteyner miktarı yüzde 2, 2023 yılında yüzde 3 oranlarında aşağı inerken, filo kapasitesi 2022 yılında yüzde 6,2 takip eden yıl ise yüzde 6,5 yükselecek. Hem senaryolar hem de gidişat toplu değerlendirildiğinde, filodaki kapasite değişimleri ile 2023 yılında navlun fiyatlarının dip seviyelere inerek taşımacı karlılıklarının günümüze kıyasla bir hayli eriyeceğini gösteriyor.

Burada yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı niteliğinde değildir.